کپی رایت (Copyright) چیست ؟
کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار چاپ شده و چاپ نشده ادبی، علمی و هنری است. این آثار به هر صورت که عرضه شده باشند، در حالی که دارای ماهیتی قابل درک باشند ( یعنی دیده، شنیده یا لمس شوند ) شامل این حمایت خواهند بود. قانون کپی رایت به خالق اثر اجازه می‌دهد تا از حقوق انحصاری تکثیر، اقتباس در شیوه بیان نو (مانند به فیلم تبدیل کردن یک رمان و یا پخش یک عکس در هر مکان و زمان )، پخش و نمایش عمومی اثر استفاده کند. انحصاری به این معنا است که تنها خالق اثر، نه کسی که به نحوی به اثر دسترسی دارد، می‌تواند از این حقوق استفاده کند.
تاریخچه قانون حق تکثر (کپی رایت)
تا قبل از کنفرانس برن که در شهر برن در سال ۱۸۸۶ بین کشور های پادشاهی منعقد شد ،حقوق قانونی صاحب اثر فقط در کشور خودش رعایت می شود، اما پیمان برن داشتن این حق را در تمام کشورها صاحب اثر قابل اجرا دانست .
شرایط اعمال
قانون کپی رایت از زمانی که اثری به وجود می‌آید (به طوری که در شکلی ملموس باشد) شامل آن اثر می‌شود. بر اساس پیمان برن تاریخ انقضای کپی رایت حداقل شامل طول حیات خالق و۵۰ سال بعد از مرگ اوست. این مدت زمان شامل تمام کشورهای عضو در پیمان برن می‌شود و هر کشور می‌تواند زمان بیشتری را نیز قائل شود. گاهی در طی یک وصیت رسمی حقوق یک اثر به بازماندگان صاحب اثر تعلق می‌گیرد که البته باید به تا ئید رسمی رسیده باشد.
علامت
علامت جهانی حق چاپ © است که در برخی موارد به صورت (c) یا (C) نیز نمایش داده می‌شود. در زبان فارسی برای بیان این حقوق معمولاٌ از عبارت‌هایی مانند «همه ی حقوق چاپ و نشر این کتاب محفوظ است.» و گاهی از علامت (ح) استفاده می‌شود.
کپی رایت در اینترنت
بر خلاف یک طرز فکر عمومی که همه میپنداند اینترنت یک فضای عمومی است، پس بر داشت مطالب آن آازاد است، آنچه در اینترنت می بینم تنها در صورتی قابل کپی کردن است که دولتی بوده. مانند سفارت خانه‌ها و دانشگاه ها و …. یا تاریخ کپی رایت گذشته باشد و یا صاحب وب گاه حقوق خود را لغو و یا واگذار کرده باشد.
هم اکنون وب سایت www.copyright-watch.org نیز به گونه ای مجری قانون کپی رایت است که نام کشور ما نیز در لیست اعضای آن دیده می شود.
به طور کلی جهت طراحی، پشتیبانی، بارگذاری و اداره ی یک وب سایت هزینه ها و زحمات زیادی خرج می شود که از نظر اخلاقی هر گونه استفاده از آن بدون اجازه صاحب سایت نوعی رفتار زشت و ناپسند به شمار می رود و از نظر قانونی نیز قابل پیگیری است. به همین جهت نباید بر خلاف خواسته صاحب یک سایت از مطالب آن استفاده کرد.
فتاوای مراجع تقلید درباره حق کپی‌رایت
آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع عظام تقلید نیز حق کپی رایت را برای صاحبان آثار محفوظ می‌داند.
بنا به فتوای ایشان چنانچه فیلم، کتاب و… متعلق به یک شرکت یا مؤسسه ایرانی باشد کپی برداری بدون اجازه از آن “”حرام “” است.
امام خمینی (ره) و آیات عظام سیستانی، صافی، تبریزی و بهجت چنین نظری دارند: «چنانچه در ضمن معامله، فروشنده (تولید کننده) با خریدار شرط عدم تکثیر و کپی کند یا عقد مبتنی به آن انجام گیرد، خریدار باید به این شرط عمل کند و در غیر این صورت اشکال ندارد، ولی سزاوار است مؤمن زحمت و تلاش مؤمن دیگر را از بین نبرد.»
همچنین آیات عظام بهجت و مقام معظم رهبری در این زمینه اعلام کردند: «بنابر احتیاط واجب بدون اجازه و رضایت تولید کننده اصلی جایز نیست.»
وب سایت تصویر امروز ستاره شناسی ایران این حق را دارد که در صورت مشاهده هرگونه استفاده از عکس‌های این وب سایت، بدون اجازه مالک عکس در هر وب سایت، نشریه، مجله، روزنامه، نشریه الکترونیکی و …. فوراً از طریق مراجع قانونی پیگیر موضوع شود و از تمامی حق و حقوق عکاس دفاع خواهد کرد.
عکاسان توجه نمایند، بر اساس هماهنگی مدیر وب سایت و دادگستری ایران، در صورت مشاهده استفاده از تصاویر شما بدون هماهنگی، مراتب را سریعاً اطلاع دهید تا در دستور کار قرار گیرد.
۲۹ تیرماه ۱۳۸۹
خسرو جعفری زاده ( مدیر وب سایت )