عکاس: خسرو جعفری زاده
دنباله‌دار لئونارد (دنباله‌دار کریسمس) که در ابتدای سال ۲۰۲۱ کشف شد؛ دسامبر امسال (اواخر آذرماه) به نزدیک‌ترین فاصله با زمین خواهد رسید. در سوم ژانویه ۲۰۲۱ (۱۴ دی‌ماه ۱۳۹۹)، ستاره شناس آمریکایی گرگوری جی لئونارد یک دنباله‌دار جدید را در رصدخانه مونت لمون در آریزونا، ایالات متحده کشف کرد و C/A1 2021 (لئونارد) نامگذاری شد؛ حرف “C” به معنای “دنباله‌دار غیر تناوبی” است و “2021A1” نشان می‌دهد که این دنباله‌دار برای اولین‌بار در نیمه اول ژانویه ۲۰۲۱ رصد شده است.
ویژگی خاص دنباله‌دار لئونارد سرعت باورنکردنی آن است؛ سرعت این دنباله‌دار حدود ۷۰ کیلومتر بر ثانیه است و شش کیلومتر بر ثانیه سریع‌تر از دنباله‌دار نئووایز (NEOWISE) که سال گذشته در آسمان زمین حضور داشت، حرکت می‌کند. با توجه به چنین سرعتی، موقعیت دنباله‌دار در آسمان هر روز از دید زمینی‌ها تغییر می‌کند.
دنباله‌دار لئونارد دارای یک مسیر هذلولی است، به این معنی که تنها یک بار از منظومه شمسی عبور می‌کند سپس از ما دور شده و هرگز باز نمی‌گردد؛ بنابراین شما تنها یک فرصت برای دیدن آن خواهید داشت. ۲۱ آذرماه این دنباله‌دار به نزدیک‌ترین فاصله با زمین خواهد رسید و حتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده خواهد بود. در این وضعیت از فاصله ۳۴ میلیون کیلومتری سیاره زمین عبور کرده و با قدر حدود چهار می‌درخشد. در لحظه‌ای که میان خورشید و زمین قرار گیرد قدر آن به دلیل اثر پراکندگی نور خورشید از ذرات غبار در کما و دم دنباله‌دار، حتی می‌تواند به یک برسد؛ این بدان معنا است که شما می‌توانید دنباله‌دار لئونارد را از طریق دوربین دوچشمی یا حتی با چشم غیرمسلح رصد کنید. هنگامی که دنباله‌دار به حداکثر روشنایی برسد، یک دم غباری و یک دم یونی گازی خواهد داشت. دم غباری به شکل یک داس، پخش و خمیده خواهد بود؛ این نوع دم هنگامی تشکیل می‌شود که یک باد خورشیدی مقداری ماده از کما جدا می‌کند زیرا این ذرات بسیار کوچک است و با کم‌ترین نیرو جابه‌جا می‌شود. دنباله‌دار لئونارد یک دم بلند گازی (یونی) دارد که اکنون دوبرابر اندازه زاویه‌ای یک ماه کامل است؛ جهت دم غبار و گاز در بیشتر مواقعی که دنباله‌دار قابل مشاهده است یکسان خواهد بود.
به طور کلی دنباله یونی ستاره دنباله‌دار نتیجه بادهای خورشیدی است که ذرات گاز را مستقیماً از خورشید دور می‌کند و دنباله گرد و غبار ستاره دنباله‌دار مجموعه‌ای از غبار و مواد سنگی است که هنگام حرکت در امتداد مسیر در مدار خود باقی می‌ماند.
این دنباله‌دار ممکن است یک ضد دم نیز داشته باشد که به نظر می‌رسد در جهت مخالف دم‌های دیگر (به سمت خورشید) است؛ در واقع ضد دم یک توهم نوری یا خطای دید است و زمانی ایجاد می‌شود که ذرات غبار رسوب شده در لبه مدار یک دنباله‌دار، مشاهده می‌شود. به طور کلی در برخی شرایط خاص به‌دلیل پرسپکتیو به نظر می‌رسد که دم به سوی خورشید نشانه رفته است که این پدیده به عنوان ضد دم شناخته می‌شود.
از همین امروز رصد دنباله‌دار را شروع کنید. در دو هفته نخست ماه دسامبر (۱۰ تا ۲۳ آذرماه) دنباله‌دار لئونارد از صورت فلکی عوا، مار، هرکول و مارافسای عبور خواهد کرد و در این دوره به راحتی از طریق دوربین دوچشمی و اگر خوش‌شانس باشید با چشم غیرمسلح دیده می‌شود. در نیمه دوم دسامبر (اواخر آذرماه تا اواسط دی‌ماه) دنباله‌دار به سمت نیمکره جنوبی آسمان حرکت می‌کند و در روز کریسمس (۲۵ دسامبر یا ۴ دی) دنباله‌دار لئونارد از نیمکره جنوبی در صورت فلکی میکروسکوپی قابل مشاهده خواهد بود.
دنباله‌دار لئونارد ممکن است به نئووایز جدید تبدیل نشود و در حد آن درخشان نباشد، اما تا پایان سال ۲۰۲۱ یک پدیده نجومی تماشایی و خاص خواهد بود.
