عکاس: امیرحسین ابوالفتح
اعتدال بهاری (در نیم‌کره شمالی) در ستاره‌شناسی به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از دید ناظر زمینی از صفحه استوای سماوی می‌گذرد و حرکت خود به سمت شمال آسمان را در پیش می‌گیرد. اعتدال بهاری یکی از دو اعتدالین زمین است که در هر سال رخ می‌دهد (اعتدال دیگر اعتدال پائیزی است). اعتدال بهاری در نیم‌کره شمالی برابر است با اعتدال پائیزی در نیم‌کره جنوبی. حرکت زمین به دور خورشید در هر سال باعث می‌شود تا ناظر زمینی تصور کند خورشید روی یک مدار دایره‌ای که با مدار استوای زمین ۲۳٫۵ درجه اختلاف دارد، به دور سیاره ما می‌چرخد. در این میان چهار نقطه از مدار فرضی گردش خورشید به دور زمین بسیار مهم می‌شود. دو اعتدال بهاری و پاییزی که محل تلاقی دو مدار گردش خورشید به دور زمین و دایره استوای سماوی است و دو انقلاب تابستانی و انقلاب زمستانی که به نظر می‌رسد خورشید در بیشترین فاصله زاویه ای نسبت به استوای سماوی قرار گرفته‌است.
در تقویم هجری خورشیدی ایرانی برای تعیین روز تقویمی آغاز سال، ظهر نسبت به لحظه تحویل سال (اعتدال بهاری) مرز در نظر گرفته می‌شود. یعنی درصورتیکه لحظه تحویل سال قبل از ظهر باشد همان روز، روز آغاز سال و چنانچه لحظه تحویل سال بعد از ظهر باشد فردای آن، روز آغاز سال به حساب می‌آید. از اینرو میانگین سالانهٔ لحظهٔ اعتدال بهاری (تحویل سال) مابین ظهر آخرین روز سال و ظهر اولین روز سال؛ یعنی نیمه شب (حدوداً ساعت ۰۰:۰۰ بامداد اولین روز سال) خواهد بود. این تقویم بیشترین هماهنگی را با زمان واقعی نجومی دارد و نوروز آن هماهنگ با میانگین اعتدال بهاری می‌باشد.
جشن باستانی نوروز از لحظه تحویل سال در نیم‌کره شمالی شروع می‌شود. در گذشته، با به دست آوردن احکام نجوم هر فصل سال، زمان تحویل خورشید را به برج آغازین آن فصل در نظر می‌گرفتند و از همین روی تحویل سال و آغاز فصل بهار، هنگام ورود خورشید به برج حمل در دائرهالبروج یا آغاز برج حمل بود. امروزه به کمک ابزار مدرن می‌توان لحظه رسیدن خورشید به نقطه اعتدال بهاری را به‌طور مستقیم و با دقت زیاد محاسبه کرد و در این لحظه، مختصات دائرهالبروجی خورشید، صفر فرض می‌شود.
در ۲۱ مارس سال ۱۹۷۱ او تانت، دبیرکل سازمان ملل متحد، روزی را که اعتدال بهاری در آن رخ می‌دهد روز زمین نام نهاد و از آن پس سازمان ملل و بسیاری از کشورها این روز را جشن می‌گیرند و سعی در گسترش آگاهی در مورد لزوم حفظ محیط زیست در زمین می‌کنند.
