عکاس: محمد سلطان الکتابی
رؤیت هلال به معنای دیدن هلال اول ماه، یکی از راه‌های شرعی اثبات آغاز ماه قمری است. بخش قابل توجهی از عبادات و اعمال واجب و مستحب مانند حج، روزه، شب قدر و برخی مسائل حقوقی مانند افزایش دیه در ماه‌های حرام، به مسئله رؤیت هلال اول ماه وابسته هستند. فقیهان شیعه برای تعیین اول ماه، مبانی مختلفی دارند. شرایط متعدد نجومی در دیده شدن ماه دخالت دارند.
بخش قابل توجهی از اعمال دینی مانند حج، روزه و بسیاری از عبادات مستحبی که اختصاص به زمان مشخصی دارند؛ همچنین برخی مسائل حقوقی مانند تشدید دیه در ماه‌های حرام، به مسئله رؤیت هلال اول ماه گره خورده‌اند و به همین جهت راه‌های اثبات اول ماه قمری در کتاب‌های فقهی مورد بحث قرار گرفته است. اهمیت این موضوع در ماه رمضان بیشتر بوده و به ویژه در تعیین پایان این ماه حساسیت خاصی پیدا می‌کند، به طوری که اگر ماه رمضان ۲۹ روزه باشد فردای آن عید فطر و روزه گرفتن حرام است و در غیر این صورت فردای آن سیامین روز ماه رمضان و روزه آن واجب است.
به هلالی که بتوان قبل یا اندکی بعد از طلوع خورشید رصد کرد کرد هلال صبحگاهی گفته میشود . این هلال عموما در زمان طلوع خورشید در روزهای آخر ماه قمری (۲۷ یا ۲۸ ماه قمری) رصد میشود و اخرین هلال قبل از مقارنه است. مهم ترین تفاوت این هلال با هلال شامگاهی در زمان رویت هلال است و سختی رصد هلال صبحگاهی در موقعیت یابی هلال است زیرا هنوز خورشید در آسمان طلوع نکرده و نمیتوان برای یافتن هلال از موقعیت خورشید کمک گرفت که به همین جهت برای رصد این هلال منجمان از موقعیت ستارگان و سیارات کمک میگیرند.
